ΥΠΟ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟ ΟΛΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΝΑΤURA 2000, ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΕΚΑ ΚΑΤΟΠΙΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ.
Θα λάβει σοβαρά υπόψη του, την παρέμβαση του Ηλία ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ, σχετικά με τα προβλήματα που δημιουργεί η ένταξη του 55% του Ν. Τρικάλων στο Δίκτυο NATURA 2000, ο Υπουργός ΠΕΚΑ κ. Σταύρος Καλαφάτης, όπως δήλωσε στη δευτερολογία του, κατά τη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στη συνεδρίαση της ολομέλειας της Βουλής των Ελλήνων τη Δευτέρα 1-4-13, στο πλαίσιο Επίκαιρης Ερώτησης που κατέθεσε ο Βουλευτής Τρικάλων.
Ο κ. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ
- ανέπτυξε προς τον Υπουργό την κατάσταση που επικρατεί στο Νομό, αναφορικά με τα προβλήματα ανάπτυξης που οφείλονται στο Δίκτυο ΝATURA 2000,
- αμφισβήτησε την αντικειμενικότητα της επιστημονικής αξιολόγησης που οδήγησε στην ένταξη πολύ μεγαλύτερου ποσοστού έκτασης σε σύγκριση με γειτονικούς νομούς, και
- ζήτησε αντισταθμιστικά μέτρα για το Νομό, προκειμένου να αναπτυχθούν τομείς όπως η κτηνοτροφία.
ΗΛΙΑΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ: Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.
Ευχαριστώ και τον κύριο Υπουργό που μετά από δύο απρόσφορες απόπειρες καταφέραμε να συζητήσουμε επιτέλους αυτή την επίκαιρη ερώτηση, που αφορά το καθεστώς του Δικτύου NATURA 2000, το οποίο εφαρμόζεται για το Νομό Τρικάλων ήδη από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας.
Κύριε Υπουργέ, όλοι κατανοούμε την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, της πανίδας και της χλωρίδας. Αυτό, όμως, το οποίο διερωτάται κάθε Τρικαλινός πολίτης είναι το εξής: Πώς είναι δυνατόν στο Νομό Τρικάλων να έχει ενταχθεί μία έκταση περίπου 55% σε καθεστώς προστασίας, όταν σε άλλους γειτονικούς νομούς, με τα ίδια μορφολογικά χαρακτηριστικά, είναι το 15%, το17%, το πολύ 20%;
Δεν νομίζω να πιστεύει κανείς ότι όλη η σπάνια πανίδα και όλη σπάνια η χλωρίδα ήρθε στα Τρίκαλα. Αμφιβάλουμε αν τα κριτήρια, τα οποία κάποιοι έλαβαν υπ' όψιν τους, ήταν αντικειμενικά.
Αυτό έχει σαν συνέπεια οι κτηνοτρόφοι του Νομού Τρικάλων -που ο Νομός είναι κυρίως κτηνοτροφικός-να υποστούν τεράστιες ζημιές.
Θα σας πω ένα παράδειγμα: Όταν ήμουν Νομάρχης, εντάξαμε τις ορεινές περιοχές του Νομού Τρικάλων στο Πρόγραμμα Εκτατικοποίηση της Κτηνοτροφίας. Αυτό ήταν ένα πιλοτικό πρωτοποριακό Πρόγραμμα για τα ελληνικά δεδομένα. Κι ενώ όλοι έτρεξαν με μεγάλη ευχαρίστηση να ενταχθούν σε αυτό, τελικά διαπίστωσαν ότι το Δασαρχείο δεν τους έδινε άδεια για την νομιμοποίηση των σταβλικών εγκαταστάσεων, με αποτέλεσμα να χάσουνε πάρα πολλές επιδοτήσεις πάρα πολλοί κτηνοτρόφοι.
Αρχίσαμε έναν τεράστιο, έναν τιτάνιο αγώνα, ώστε να έρθει η πολιτεία το 2012 -μετά από μία δεκαετία περίπου- και να δώσει μία λύση, νομιμοποιώντας τις προϋφιστάμενες της ρύθμισης σταβλικές εγκαταστάσεις και επιτρέποντας παραχωρήσεις πλέον άλλων εκτάσεων -κυρίως δημοσίων και κοινοτικών- στους κτηνοτρόφους για τις σταβλικές τους εγκαταστάσεις.
Τα ερωτήματά μου προς εσάς είναι τα εξής:
Γνωρίζετε να μας πείτε με ποια κριτήρια έγινε η ένταξη τόσο μεγάλης έκτασης του Νομού Τρικάλων στο καθεστώς του Δικτύου NATURA 2000;
Τι προτίθεται να κάνει το Υπουργείο για να άρει τις δυσμενείς συνέπειες για τους κτηνοτρόφους;
Προτίθεται να δώσει κάποια αντισταθμιστικά οφέλη για αυτά τα οποία χάνουν οι Τρικαλινοί από την ένταξη τόσο μεγάλων περιοχών στο Δίκτυο NATURA;
Ευχαριστώ.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ (Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής): Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το Δίκτυο NATURA 2000 αποτελείται από δύο διακριτές κατηγορίες περιοχών τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας» που ήδη έχουν μετονομαστεί σε «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης» και στις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας», τις γνωστές «ΖΕΠ», για την Ορνιθοπανίδα.
Τα κριτήρια επιλογής των, αναφέρονται στο παράρτημα Γ' της Οδηγίας 92/43, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας.
Όσον αφορά το ποια ήταν η ανάγκη που οδήγησε στην έκδοση της παραπάνω Οδηγίας, αυτή φυσικά ήταν ο κίνδυνος εξαφάνισης πολλών ειδών, αλλοίωσης της σύνθεσης, αλλά και υποβάθμισης πολλών οικοσυστημάτων.
Ας αναφερθούμε τώρα στα κριτήρια επιλογής, στα οποία αναφερθήκατε και εσείς, κύριε συνάδελφε.
Τα κριτήρια επιλογής αφορούν στην επιστημονική αξιολόγηση της ύπαρξης στις περιοχές αυτές συγκεκριμένων τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος που αναγράφονται στα Παραρτήματα Ι και ΙΙ της Οδηγίας 92/43 και στη συνέχεια στην αξιολόγηση διαφόρων παραμέτρων που χαρακτηρίζουν τους συγκεκριμένους τύπους οικοτόπων και ειδών.
Αυτές οι παράμετροι αφορούν σε γενικές γραμμές το βαθμό αντιπροσωπευτικότητας, την έκταση που καλύπτουν και το βαθμό διατήρησης της δομής και των λειτουργιών των τύπων οικοτόπων, το μέγεθος και την πυκνότητα του πληθυσμού των ειδών, το βαθμό διατήρησης των στοιχείων του οικοτόπου τους και το βαθμό απομόνωσης των πληθυσμών των ειδών που είναι παρόντα στην περιοχή.
Αυτά για την πρώτη κατηγορία, τις «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης».
Όσον αφορά τώρα τη δεύτερη κατηγορία, τα κριτήρια επιλογής των Ζωνών Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα, αυτά αναφέρονται στην Οδηγία 2009/147 -γνωστή παλαιότερα ως Οδηγία 79/409- για τη διατήρηση της άγριας πτηνοπανίδας και εξειδικεύονται σε συγκεκριμένο παράρτημα, στο Παράρτημα Α΄ της ΚΥΑ 37338/1807/Ε.103/2010, με την οποία συμπληρώθηκε η εναρμόνιση της προαναφερόμενης Οδηγίας στο Εθνικό Δίκαιο.
Τα κριτήρια αφορούν την επιστημονική αξιολόγηση της ύπαρξης συγκεκριμένων ειδών ορνιθοπανίδας και την αξιολόγηση παραμέτρων που τα χαρακτηρίζουν με βάση και τα προαναφερόμενα κριτήρια της Οδηγίας 92/43.
Τονίζω, κύριε συνάδελφε, ότι η εφαρμογή των κριτηρίων είναι υποχρεωτική για κάθε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στη χώρα μας έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος. Έτσι, οι περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 που έχουν δηλωθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σταδιακά από το '87 μέχρι σήμερα είναι διακόσιες δύο Ζώνες Ειδικής Προστασίας και διακόσιες σαράντα μία Ειδικές Ζώνες Διατήρησης, αφού έχουμε την τύχη η βιοποικιλότητα της Ελλάδας να είναι από τις πιο πλούσιες στην Ευρώπη. Αναλογικά, μάλιστα, με την έκτασή της, η Ελλάδα εμφανίζει τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια σχετικά σύντομη διαδρομή από την Αμφίπολη μέχρι την Κεντρική Ροδόπη, μπορούμε να συναντήσουμε όλους τους τύπους τοπίων, από το μεσογειακό με την ελιά, την κουμαριά κλπ., μέχρι τα βόρεια τοπία των κωνοφόρων δασών, της δασικής πεύκης και της σημύδας.
Υπογραμμίζω εδώ, κύριοι συνάδελφοι, ότι η αναγνώριση αυτών των περιοχών βασίστηκε στην ύπαρξη ήδη θεσμοθετημένων χαρακτηρισμών, όπως «εθνικοί δρυμοί», «Υγρότοποι Ραμσάρ» κλπ., σε ερευνητικά προγράμματα και σχετικές μελέτες αξιολόγησης της χώρας και συστάσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και σε καταδίκη της χώρας από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Στις Οδηγίες που προανέφερα για τους οικότοπους και τα πτηνά και στα νομικά κείμενα εναρμόνισής τους στο Εθνικό Δίκαιο, δεν προβλέπεται διαδικασία διαβούλευσης με το κοινό πριν από την υποβολή των περιοχών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ωστόσο, σημειώνω ότι σε κάθε περίπτωση πραγματοποιείται από το ΥΠΕΚΑ διαβούλευση με τις αρμόδιες Υπηρεσίες εντός του Υπουργείου, αλλά και με τα λοιπά Υπουργεία.
Ο Νομός Τρικάλων –και κλείνω, κύριε Πρόεδρε- είναι προικισμένος με τρεις βασικές γεωγραφικές περιοχές που έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο NATURA 2000. Και είναι οι περιοχές του Ασπροποτάμου -η Κοιλάδα του οποίου είναι μια από τις πιο όμορφες ορεινές κοιλάδες της νότιας Πίνδου- του Όρους Κόζιακα, το οποίο βρίσκεται στο ανατολικότερο άκρο της Κεντρικής Πίνδου και των ωραίων Αντιχασίων - Μετεώρων, περιοχή η οποία θεωρείται από τους σημαντικότερους βιοτόπους για τα αρπακτικά πουλιά στην Ελλάδα.
Στο Δίκτυο εντάσσονται και κάποιες άλλες μικρότερες περιοχές. Η προστασία και διατήρηση των τοπίων αυτών, κύριε συνάδελφε, εξαρτάται άμεσα από την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων που τα συνθέτουν, δηλαδή την προστασία και την επιβίωση των ειδών.
Πιστεύω ότι ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω της διατήρησης και ανάδειξης των περιοχών του Δικτύου NATURA 2000.
Σας ευχαριστώ πολύ.
ΗΛΙΑΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ: Κύριε Υπουργέ, πιστεύω ότι θα συμφωνήσετε και εσείς ότι η ανάγκη προστασίας όλου του ορεινού όγκου του Νομού Τρικάλων είναι δεδομένη, κάτι στο οποίο συμφωνούμε και όλοι εμείς οι Τρικαλινοί. Εδώ, όμως, στο Δίκτυο NATURA έχουν ενταχθεί περιοχές στον Κάμπο που είναι νταμάρια.
Ξέρετε, κάναμε τον ΧΥΤΑ, και είχαμε τεράστια προβλήματα, γιατί ο ΧΥΤΑ είναι σε μία έκταση που έχει ποώδη βλάστηση, απλώς για βοσκότοπο και την ενέταξαν και αυτή στο δίκτυο NATURA, με αποτέλεσμα να πάνε δύο χρόνια πίσω τα έργα και να είναι σχεδόν απαγορευτικές οι δραστηριότητες γενικότερα -όχι μόνο των κτηνοτρόφων- σε ένα μεγάλο μέρος του Νομού.
Ζητήσαμε από το Υπουργείο να επανεξετάσει με πραγματικά αντικειμενικά κριτήρια ποια έκταση θα προστατευθεί και ποια είδη πρέπει να προστατευθούν, ώστε να τα προστατέψουμε όλοι μαζί.
Όταν, όμως, υπάρχει μια τέτοια διάθεση της προστασίας του 55% του Νομού, όταν στη γειτονική Καρδίτσα έχουμε μόνο το 17%, ένας καλοπροαίρετος θα πει «τι γίνεται εδώ πέρα;». Με την ίδια ορεινότητα οι δύο Νομοί και είναι δυνατόν ο ένας να έχει το 55% στο καθεστώς NATURA και ο άλλος το 17%; Ευλόγως διερωτόμαστε αν τα κριτήρια ήταν αντικειμενικά.
Κατά την προσωπική μου άποψη, δεν ήταν αντικειμενικά. Οι μελετητές έκαναν προσωπικές εκτιμήσεις, χωρίς να στηρίζονται σε αντικειμενικά δεδομένα και πολλάκις το Νομαρχιακό Συμβούλιο με περιβαλλοντολόγους δικούς μας αντίστρεψαν την όλη πραγματικότητα που μας παρουσίαζαν. Παρ' όλα αυτά φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Όμως, τουλάχιστον στις περιοχές αυτές δώστε κάποια αντισταθμιστικά οφέλη και δώστε κάποια αρμοδιότητα στην περιφέρεια, στις περιφερειακές αποκεντρωμένες υπηρεσίες, για να μη κάνει μία περιβαλλοντική αδειοδότηση δύο χρόνια!
Έλεος, κύριε Υπουργέ! Έχουμε ένα νομό όμηρο στην ουσία, γιατί έτυχε να έχουμε σπάνια είδη πουλιών, ζώων και χλωρίδα γενικότερα. Είκοσι πέντε αρκούδες μόνο από την Εγνατία έπεσαν θύματα. Η ανάγκη προστασίας είναι δεδομένη και πρέπει όλοι να τη στηρίξουμε. Τουλάχιστον, απελευθερώστε, αποδεσμεύστε την περιοχή που δεν χρειάζεται προστασία! Τα νταμάρια στο Πετρωτό, που είναι μέσα στον κάμπο, δεν χρειάζονται προστασία.
Δείτε το, κύριε Υπουργέ. Είναι σοβαρό το πρόβλημα. Ο Νομός είναι καταδικασμένος σε υπανάπτυξη. Ήρθε και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, που δεν είναι θέμα δικό σας, και απαγορεύει την επέκταση των επιχειρήσεων εντεύθεν και εκείθεν των εθνικών οδών, γιατί λέει ότι είναι γη υψηλής παραγωγικότητας. Βιομηχανική περιοχή δεν έχουμε. Βιοτεχνικό πάρκο δεν έχουμε. Πώς θα αναπτυχθεί αυτός ο Νομός;
Δείτε το, σας παρακαλώ. Θέλω οι υπηρεσίες του Υπουργείου σας καλοπροαίρετα να συνεργαστούν μαζί μας και με τους θεσμικούς φορείς στο Νομό Τρικάλων, έτσι ώστε να περιοριστεί η έκταση που πρέπει να προστατευθεί και πραγματικά να προστατέψουμε αυτήν την έκταση και να αποδώσουμε την υπόλοιπη έκταση, έτσι ώστε να γίνουν και οι εμπορικές δραστηριότητες που σήμερα δεν μπορούν να γίνουν.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ (Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής): Ακούω με πολλή προσοχή τις τοποθετήσεις σας, κύριε συνάδελφε. Απλώς να σημειώσω ότι οι περιοχές NATURA 2000 δεν αποκλείουν εν τοις πράγματι οποιαδήποτε αναπτυξιακή δραστηριότητα. Δεν είναι περιοχές στις οποίες απαγορεύονται οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Δραστηριότητες που αφορούν παραδείγματος χάριν τη διαχείριση των δασών, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τον τουρισμό, την αλιεία, την ιχθυοκαλλιέργεια, τη μεταποίηση είναι συμβατές με τον χαρακτηρισμό των περιοχών αυτών, εφόσον φυσικά τηρούνται οι διατάξεις του ν. 3937/2011 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τον τρόπο άσκησης των δραστηριοτήτων αυτών.
Σύμφωνα με το κοινοτικό και το εθνικό δίκαιο, στις περιοχές του δικτύου NATURA 2000 πρέπει να εφαρμόζονται τα αναγκαία μέτρα διατήρησης –κανονιστικά, διοικητικά, συμβατικά- να αποφεύγεται η υποβάθμιση και η όχληση, όταν αυτή έχει σημαντικές επιπτώσεις στους τύπους οικοτόπων και στα είδη και να εφαρμόζεται η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων σχεδίων, έργων και δραστηριοτήτων. Είναι στόχος, βεβαίως, να διασφαλίζεται εντός των περιοχών η διατήρηση ή η αποκατάσταση σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης των τύπων οικοτόπων και ειδών για τα οποία αυτές έχουν οριστεί.
Έτσι για το 25% περίπου της έκτασης του δικτύου NATURA 2000 στην Ελλάδα έχουν εκδοθεί νομοθετήματα που ορίζουν ζώνες προστασίας με συγκεκριμένους όρους και περιορισμούς για έργα και δραστηριότητες. Στην υπόλοιπη έκταση του δικτύου NATURA 2000 εφαρμόζονται μέτρα οριζόντιου τύπου, που προσδιορίζονται κατά κύριο λόγο από τα ειδικά πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης και από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων.
Σημειώνω δε, ότι για τη διαχείριση τμήματος των περιοχών NATURA 2000 έχουν συγκροτηθεί και λειτουργούν φορείς διαχείρισης, στα διοικητικά συμβούλια των οποίων συμμετέχουν και εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας. Καίριος, βεβαίως, είναι ο ρόλος των δασικών υπηρεσιών για τη διαχείριση των περιοχών.
Με τα παραπάνω νομοθετήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι προωθείται η αειφόρος ανάπτυξη μέσα στις περιοχές του δικτύου NATURA, ώστε να μπορέσουν να αξιοποιηθούν τα αγαθά και οι υπηρεσίες που παρέχουν τα προστατευόμενα οικοσυστήματα με άμεσο και έμμεσο οικονομικό και κοινωνικό όφελος.
Ακόμα περαιτέρω μέσα στις περιοχές αυτές χρηματοδοτείται η υλοποίηση ενός μεγάλου αριθμού προγραμμάτων από κοινοτικούς πόρους, όπως είναι το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Γεωργικό Ταμείο για την Αγροτική Ανάπτυξη, το χρηματοδοτικό μέσο για το περιβάλλον «LIFE PLUS», το Πρόγραμμα «INTERREG» κ.λπ. Τους πόρους αυτούς, τους έχει ήδη αξιοποιήσει σημαντικός αριθμός κατοίκων των περιοχών NATURA 2000.
Με όλα αυτά θέλω να σας πω ότι μέσα στο συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο στο οποίο κινούμαστε, μέσα από τις επιταγές τις κοινοτικές, αλλά και της εθνικής μας νομοθεσίας, υπάρχουν δυνατότητες αναπτυξιακής αξιοποίησης με ήπιες μορφές, με τέτοιο τρόπο ώστε να ωφεληθεί από τη μία πλευρά η κοινωνία, αλλά και να συνεισφέρει στο γενικότερο οικονομικό, εθνικό όφελος.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τις τοποθετήσεις σας και τη γραπτή σας ερώτηση αλλά και την προφορική σας τοποθέτηση την κρατάω και θα τη λάβω σοβαρά υπ' όψιν.
Ευχαριστώ πολύ.
