Τα χαρίσματα της Ιερωσύνης κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο

Εκτύπωση

b3Ομιλία του πανοσιολογιωτάτου  Αρχιμανδρίτη  Βαρλαάμ  Νιαβή, στην 2η Ιερατική σύναξη της Ιεράς Μητροπόλεως Σταγών και Μετεώρων. ...

Σεβασμιώτατε, σεβαστοὶ Πατέρες,
Πριν αρχίσω την ομιλία μου θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμότατα τον Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας, ο οποίος μου έδωκε την ευκαιρία να είμαι ομιλητής της δεύτερης ιερατικής συνάξεως. Το θεωρώ τιμή και μεγάλη ευλογία για την ταπεινότητά μου.
Ευχηθήτε η ομιλία μου να αποβή εις ψυχικήν ωφέλεια όλων μας, και υμών αλλά και εμού του ομιλητού.
Το θέμα της ομιλίας είναι: «Τα χαρίσματα της Ιερωσύνης κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο».
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, είναι ένας από τους μεγαλύτερους πατέρες της Εκκλησίας και θεωρείται, ως το λαμπρότερο υπόδειγμα πλήρους και ολοκληρωτικής αφιερώσεως στην ποιμαντική διακονία του λαού του Θεού.
Στο πλαίσιο αυτό της υψηλής διακονίας και ευθύνης Του και προκειμένου να ανταποκριθή στην ιερατική αποστολή Του, δε δίστασε να έλθη σε σύγκρουση με το διεφθαρμένο κατεστημένο, τόσο της πολιτείας όσο και της Εκκλησίας της εποχής Του.
Βεβαίως, το πλούσιο συγγραφικό Του έργο χαρακτηρίζεται από την σαφή εκκλησιαστική προοπτική της έντονης ποιμαντικής και κηρυκτικής δράσεώς Του, η οποία οφείλεται στα οξύτατα κοινωνικά προβλήματα τα οποία την προκάλεσαν. Ο λόγος του, μοναδικός στο ύφος του. Είχε, ως πηγή, την προσωπική Του εμπειρία και αποτέλεσε το κύριο όπλο, στην αντιμετώπιση της ηθικής χαλάρωσης και κοινωνικής εκτροπής από τα χρηστά ήθη της εποχής Του.
Στο έργο Του, στους «Περί Ιερωσύνης λόγους» , τονίζεται με μεγάλη ευαισθησία το ύψος της πνευματικής αποστολής του Κληρικού και το προσωπικό του δέος για την πνευματική ευθύνη των πιστών.
Ο ιερέας πρέπει να είναι, συγχρόνως, σοβαρός και απλούς, φοβερός και επιεικής, «αυταρχικός» και κοινωνικός, αδέκαστος και εξυπηρετικός, ταπεινός και αξιοπρεπής, αυστηρός και ήρεμος. Να έχη θάρρος και να βλέπη μόνον πως θα οικοδομή την Εκκλησία. Πρέπει, με λίγα λόγια, να τον χαρακτηρίζει η αρετή των αρετών, που κατά τους Πατέρες είναι η διάκριση, αλλά και η διόραση. Να έχει, δηλαδή, τα μάτια του στραμμένα σε όλες τις πλευρές, γιατί δεν ζει μόνο για τον εαυτό του, αλλά για όλο τον κόσμο.
Ο έχων την ιερωσύνη πρέπει να ελέγχη συνεχώς την ψυχή του και να εξετάζη, συνεχώς, όλες τις διαθέσεις και τις ροπές της. Δεν μπορεί να κρίνη τους άλλους, με βάση τις δικές του αδυναμίες, γιατί τότε θα ζημιωθή και ο ίδιος, θα ζημιώση και τους άλλους, που έρχονται κοντά του με σκοπό τη σωτηρία της ψυχής τους.
Επειδή, για την σωτηρία των πιστών, οι ιερείς έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη, ενώπιόν του Θεού, ο ιερός Πατήρ, καθορίζει, στους Λόγους Του, τα πλαίσια της υπεύθυνης ιερατικής διακονίας.
Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, η Ιερωσύνη διακρίνεται από διάφορα χαρίσματα - αρετές. Χαρακτηριστικά τονίζει ότι, η ψυχή του ιερέως, πρέπει να διακρίνεται και να μαρτυρή το «ουράνιον κάλλος» και αυτό επιτυγχάνεται μόνον όταν κατέχει ολόκληρη την αρετή, εφάμιλλη της αρετής των αγγέλων.
Θεμέλιο αυτής της αρετής είναι κυρίως και πρωταρχικά:
1) Η αγάπη προς το Θεό, η οποία, κατά τον απ. Παύλο, είναι «το πλήρωμα του νόμου». Χωρίς αυτήν την αρετή, δεν ωφελούν τα όποια άλλα πνευματικά χαρίσματα. Έπειτα, εκείνο που πρέπει να συγκλονίζη την ψυχή του ιερέως, είναι η αγάπη του προς το ποίμνιο, ως απαύγασμα της θείας αγάπης. Ο Κύριος καθώρισε ότι, εκδήλωση της αγάπης προς Αυτόν, είναι η αγάπη και φροντίδα για το ποίμνιο: «ει φιλείς με Πέτρε, βόσκε τα αρνία μου... ποίμαινε τα πρόβατά μου». Ο ιερεύς, που αγαπά το Θεό, θα αγαπήση με αφοσίωση και ολοκληρωτικά το ποίμνιό του• «Ο γαρ τον Χριστόν φιλών και την ποίμνην αυτού φιλεί». Και η αγάπη του αυτή πρέπει να επεκτείνεται προς κάθε άνθρωπο, χωρίς καμμία εξαίρεση, να είναι ανεξάντλητη, χωρίς διακρίσεις, με την πρόφαση δηλ. ότι, ο τάδε είναι κλέφτης, ο άλλος πόρνος η ο ένας είναι φτωχός και ο άλλος καταφρονημένος. Πρέπει να κατανοήσουμε «ότι και υπέρ τούτου Χριστός απέθανε, και αρκεί σοι τούτο εις πάσης προνοίας υπόθεσιν».
2) Άλλο χάρισμα - αρετή, το οποίο ο Ιερός Χρυσόστομος υπογραμμίζει ιδιαιτέρως, είναι η τεράστια επίδραση, την οποίαν ασκεί η ηθική ζωή, διαγωγή και συμπεριφορά του ποιμένος στην ηθική κατάσταση του ποιμνίου του. Τα ηθικά και πνευματικά προσόντα του ιερέως, αποτελούν το περιεχόμενο της χριστιανικής διδασκαλίας και αυτά πρέπει να γίνουν κτήμα όλων των πιστών. Αυτό επιτυγχάνεται με την ηθική καθαρότητά του στην προσωπική και οικογενειακή ζωή και την άψογη συμπεριφορά του.
3) Ο ιερεύς, λόγω της εξουσίας την οποίαν διαθέτει και η οποία, είναι ανώτερη από κάθε κοσμικό άρχοντα, πρέπει να ομιλή, σαν να έχη αυθεντία και κυρίως πρέπει να ομιλή με παρρησία, να έχη το θάρρος να ελέγχη το κακό και την αμαρτία. Αλλά επειδή ο έλεγχος είναι έργο πολύ δύσκολο, γιατί συναντά, συνήθως, τις αντιδράσεις των ελεγχομένων, ο ιερεύς βρίσκεται συχνά σε δίλημμα η να επαινή και να τα έχη καλά με όλους η να ελέγχη και να δυσαρεστή πολλούς, κάνοντάς τους έτσι εχθρούς του. Όμως, όπως ο άριστος διδάσκαλος δεν πρέπει να ακολουθή τις επιθυμίες των μαθητών του, αλλά να τους καθοδηγή στο ορθό και στο πρέπον, έτσι και ο ιερεύς πρέπει να ελέγχη, αλλά και να εξηγή τους λόγους για τους οποίους κάνει τους ελέγχους.
Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται: α) με ειλικρινή αγάπη και πόνο ψυχής, β) να γίνεται με πραότητα, χωρίς εμπάθεια και οργή, γ) να μην εξευτελίζεται προσωπικά ο ελεγχόμενος, αλλά το πάθος του, η αμαρτία του, δ) να έχη ποικιλία ο έλεγχος, δηλαδή, να μην είναι πάντοτε μόνο σκληρός αλλά και γλυκύς – μαλακός, να είναι φιλόστοργος.
4) Συνυφασμένο με την ιερατική διακονία, είναι επίσης το χάρισμα η αρετή της φιλανθρωπίας, δηλαδή η αγάπη και η φροντίδα για τους πτωχούς, τους πονεμένους, τους κατατρεγμένους και γενικά τους αναξιοπαθούντες. Οι ιερείς πρέπει να δείχνουν το παράδειγμα της φιλανθρωπίας και όχι της φιλαργυρίας και να επιτελούν κοινωνικό έργο.
5) Ένα ακόμη ουσιαστικό χάρισμα - αρετή, που πρέπει να διακρίνη τον ιερέα είναι η υπομονή, η συγχωρητικότητα και η αγάπη απέναντι στους μετανοούντες και σε όσους τον εχθρεύονται. Ο ιερεύς, ως πνευματικός πατέρας όλων, πρέπει να βλέπη με στοργή όλους όσους αμαρτάνουν και τηρούν εχθρική στάση απέναντί του. Να νοιώθη την ανθρώπινη αδυναμία τους και να τους συμπαραστέκεται. Να τους προτρέπη να εξομολογούνται, να επανέλθουν κοντά στην Εκκλησία και να αποκατασταθούν. Να είναι μαζί τους συγκαταβατικός - συγχωρητικός. Πρέπει να είναι ανεξίκακος και να συγχωρή, όχι μόνο τους λαϊκούς που τον εχθρεύονται και τον κατηγορούν, αλλά, κυρίως, τους συναδέλφους του, τους ιερείς, από τους οποίους, πολλές φορές, προέρχονται οι χειρότερες κατηγορίες, οι απίθανες συκοφαντίες, οι διάφορες διαβολές και άλλες συμπεριφορές μεταξύ τους, απαράδεκτες για λειτουργούς του Υψίστου.
Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι, παρ' ότι οι χριστιανοί διαφθείρουν την Εκκλησία του Χριστού, χειρότερο και περισσότερο από τους εχθρούς και τους αντιπάλους Της, ο αγαθός Θεός εξακολουθή να τους αγαπά και να τους καλή σε μετάνοια.
Την κατάκριση γενικότερα και τους ιεροκατηγόρους τους βρίσκει σε δύο, κυρίως, τάξεις - κατηγορίες ανθρώπων: α) στους πτωχούς και ιδίως στις γυναίκες, οι οποίες είναι μεμψίμοιρες και κακολόγοι και β) δυστυχώς στους συναδέλφους τους, τους κληρικούς, οποιουδήποτε βαθμού. Οι ιερείς με τις κατηγορίες και συκοφαντίες τους για τους συνιερείς, κυρίως, υπονομεύουν και κλονίζουν τη θέση και το κύρος τους στις συνειδήσεις των πιστών και του κοινού• και αυτό γίνεται: είτε από αντιζηλεία, είτε από επιθυμία να καταλάβουν κάποια θέση, είτε και από όποιους άλλους λόγους, επειδή αυτοί γνωρίζουν καλύτερα από τους λαϊκούς τα τρωτά σημεία της διακονίας τους και μπορούν να κάνουν καλύτερα πιστευτές τις διαβολές και τις συκοφαντίες τους. Να σημειωθή ότι, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, υπέστη έντονο ενδοεκκλησιαστικό εκφοβισμό˙ δηλαδή οι χειρότεροι κατήγοροι και εχθροί Του, απεδείχθη ότι ήταν οι κακοί κληρικοί και μάλιστα επίσκοποι, πράγμα που τον ανάγκασε να γράψη στην Ολυμπιάδα• «ουδένα γαρ λοιπόν δέδοικα ως τους επισκόπους, πλην ολίγων». Να το πούμε και με τη σύγχρονη ορολογία: «εκκλησιαστικό bullying».
Όσο άψογη και αν είναι η συμπεριφορά και υποδειγματική η διαγωγή των ιερέων, οι κατακρίσεις και οι συκοφαντίες, είναι αναπόφευκτες και αναμενόμενες, από όποιους και αν προέρχονται αυτές. Γι' αυτό οφείλουν οι ιερείς να τις αντιμετωπίζουν με συγγνώμη και επιείκεια και όχι με οργή και βίαιο τρόπο. Οφείλουν να προσπαθούν με ηπιότητα και πραότητα να διαλύσουν τις όποιες κατηγορίες και συκοφαντίες και, κυρίως, να αγωνίζονται συνεχώς να βελτιώνουν την συμπεριφορά της προσωπικής τους ζωής και των μελών της οικογενείας η του περιβάλλοντός τους.
Ακόμη ο ιερεύς πρέπει να είναι ειρηνικός, να ειρηνεύη με όλους• και όταν κατηγορείται δικαίως η αδίκως• να μην οργίζεται• να είναι ανεξίκακος και να μη θέλη να εκδικηθή, αλλά να κάνη υπομονή, σκεπτόμενος ότι και ο Χριστός συκοφαντήθηκε και σταυρώθηκε από ψευδομάρτυρες και ότι, όπως Εκείνος προσεύχονταν για τους σταυρωτές Του, έτσι και ο ιερεύς πρέπει να προσεύχεται και να ευλογή τους κατηγόρους – συκοφάντες, να μην τους καταράται, γιατί έργο της Ιερωσύνης είναι η ευλογία και όχι η κατάρα και η εκδίκηση.
Το χάρισμα της υπομονής και καρτερικότητος, που πρέπει να διακρίνη τους ιερείς, είναι απαίτηση του Θεού• «ο υπομείνας εις τέλος σωθήσεται» . Διότι οι θλίψεις και οι στενοχώριες της ζωής υπηρετούν τα σχέδια της θείας Προνοίας. Μη ξεχνάμε ότι, ένας είναι ο σκοπός της δοκιμασίας• η ωφέλεια της ψυχής, διότι με την υπομονή ωφελούμαστε. Ο Χριστός μας είπε πως σε αυτόν τον κόσμο θα έχουμε πολλές στενοχώριες, θα περάσουμε πολλές θλίψεις και δοκιμασίες, αλλά μας λέει και το: «θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον».
Μετά από αυτά, ο Ιερός Χρυσόστομος, αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο ιερατικό έργο και μάλιστα στο αγιαστικό έργο του ιερέως. Διότι, αυτό αποτελεί το θεμέλιο της πραγματικής χριστιανικής ζωής, αλλά και την πηγή της ηθικής τελειώσεως και σωτηρίας των πιστών. Βεβαίως, ο Ιερός Πατήρ, δεν ενδιαφέρεται να υποδείξη τρόπους διεξαγωγής της λατρείας, αλλά ενδιαφέρεται να τονίση τη σπουδαιότητα του αγιαστικού έργου, αναφέροντας ειδικότερα τα μυστήρια του Ευχελαίου, της Εξομολογήσεως, του Βαπτίσματος και της Θείας Ευχαριστίας.
Διότι: α) Με το Ευχέλαιο, αποδίδεται η σωματική και η ψυχική υγεία. β) Με την Εξομολόγηση, συγχωρούνται τα αμαρτήματα των ειλικρινώς μετανοούντων και τα αποτελέσματά της οδηγούν στη μέλλουσα ζωή και την ουράνιο βασιλεία. γ) Με το Βάπτισμα, επιτυγχάνεται η αναγέννηση στη νέα εν Χριστώ ζωή και τέλος δ) Με τη Θεία Ευχαριστία, μεταδίδεται το σώμα και αίμα του Κυρίου, αφού ο ιερεύς κατά την τέλεσή της, με τη χάρη του Θεού, κρατεί «το πυρ της θυσίας», περιστοιχιζόμενος από τις αγγελικές δυνάμεις. Έτσι η ενσυνείδητη συμμετοχή μας στη Θεία Ευχαριστία μας ενώνει με το Χριστό, δηλαδή μας "θεώνει", γινόμαστε "σύσσωμοι και σύναιμοι Χριστού", γινόμαστε "Χριστοφόροι", γινόμαστε "Θεοφόροι", αφού ενωνόμαστε με το Χριστό "μυστικά". Κάνει την ύπαρξή μας από ζωώδη, θεϊκή. Μας οδηγεί στην ομορφιά και τη δόξα της Βασιλείας του Θεού. Με άλλα λόγια, η Θεία Λειτουργία, φέρνει τον Παράδεισο στη ζωή μας.
Η Εκκλησία δεν θέλει τους πιστούς Της να γνωρίζουν απλώς τις αλήθειες της πίστεως και να παρακολουθούν παθητικά τη λατρεία και τις άλλες τελετές, αλλά θέλει τα μέλη της να εφαρμόζουν στη ζωή τους τις θείες εντολές. Σε αυτό βοηθός και αρωγός έρχεται ο ιερεύς με το διδακτικό και αγιαστικό έργο του για τη διόρθωση των ψυχών και ενσυνείδητη συμμετοχή τους στα της λατρείας.
Το έργο, όμως, της διορθώσεως των ψυχικών καταστάσεων των πιστών, είναι πολύ λεπτό, απαιτεί ιδιαίτερη και μεγάλη προσοχή, για να είναι δυνατόν να παρακολουθούνται οι κακές έξεις της ψυχής.
Μάλιστα, η δυσκολία αυτή του ιερέως γίνεται, κατά την άσκηση του έργου του, ακόμη μεγαλύτερη και από έναν πρόσθετο λόγο, από τις αδυναμίες του εαυτού του και από το σκληρό και συνεχή εσωτερικό πόλεμο, τον οποίο, αδιακόπως, κάνει ο ίδιος με τον εαυτό του. Έτσι γίνεται κατανοητό πόσο δυσκολότερο είναι να αντεπεξέρχεται ο ιερεύς στα πολλαπλά και δυσχερή καθήκοντά του, όταν δεν είναι σε θέση ούτε τον εαυτό του να γνωρίζη και να εξουσιάζη.
Υπάρχει όμως ελπίδα να φέρη σε πέρας με επιτυχία το έργο του και να επιτελέση την υψηλή και δυσπρόσιτη αποστολή της σωτηρίας των ψυχών, όταν ο ιερεύς κοσμείται από εξαιρετικές ηθικές και πνευματικές αρχές και αρετές σαν αυτές που μέχρι τώρα ανεφέρθηκαν προηγουμένως και αποβλέπει σε ένα και μόνο σκοπό, την οικοδομή του ποιμνίου, την εκκλησιαστική οικοδομή.
Όταν ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει με τόσο κατηγορηματικό τρόπο, τις προϋποθέσεις της Ιερωσύνης και τις αρετές που πρέπει να διακρίνουν έναν άξιο ιερέα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις τόσες δυσκολίες και να ξεπεράση τα πάμπολλα εμπόδια κατά την άσκηση του ποιμαντικού έργου του, και που μόλις το κατορθώνει, τότε μπορεί εύκολα να καταλάβη κανείς, ποιά κατάσταση θα επικρατήση στα εκκλησιαστικά πράγματα, όταν μερικοί θεωρούν την ιερωσύνη ασήμαντη και μάλιστα τη θεωρούν, ως μία ευκαιρία επαγγελματικής αποκαταστάσεως και ως ένα "βόλεμα" στην επικρατούσα ανεργία. Αυτό είναι παραφροσύνη!
Συνέπεια τούτου είναι ένα άλλο, όχι ασυνήθιστο, φαινόμενο• ο ξηρός επαγγελματισμός μερικών αδιαφόρων κληρικών, οι οποίοι είναι άσχετοι προς το αγγελικό υπούργημα, την Ιερωσύνη, που τους κάνει να λειτουργούν εντελώς τυπικά και ψυχρά και που έχει ως αποτέλεσμα τότε να βλέπη κανείς τους εκκλησιαζομένους να χασμουριούνται, αν δεν κοιμούνται, η να συζητούν διάφορα πράγματα της καθημερινής τους ζωής, όχι όμως να συμμετέχουν στα της θείας λατρείας. Για να μην αναφέρουμε και άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ιερείς δεν μένουν καν στην ενορία τους και πηγαίνουν κτυπούν την καμπάνα, και αυτήν, πολλές φορές, δια του νεωκόρου και μετά τη λειτουργία, αν την κάνουν, φεύγουν αμέσως και δεν έχουν καμμία επαφή και επικοινωνία με το ποίμνιό τους.
Σεβασμιώτατε, σεβαστοί Πατέρες,
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ως ποιμένας ποιμένων, αγωνίστηκε να ανυψώση το πνευματικό επίπεδο των κληρικών, ώστε να υπηρετούν αληθινά το Χριστό και το λογικό ποίμνιό του. Ποιμένας για τις ψυχές, αλλά και τις καθημερινές ανάγκες σε όλα ανεξάρτητα τα θέματα: φτώχεια, πείνα, χηρεία, ορφάνια, παρθενία, δικαιοσύνη.
Τους έξι Λόγους Του Περί Ιερωσύνης, αλλά και όλο το συγγραφικό Του έργο, πρέπει να τους αναγνώση προσεκτικά ο κάθε κληρικός, αλλά και ο κάθε ένας που η ψυχή του ποθεί την ιερωσύνη. Είμαστε βέβαιοι ότι, μελετώντας τους δεν θα αποθαρρυνθή, αλλά θα ανάψη μέσα τους πιο πολύ η φλόγα της αγάπης προς την ιερωσύνη και το ποίμνιο του Χριστού.
Σας ευχαριστώ για την υπομονή Σας.

 

Share