Ιστορικό και εξέλιξη του θεσμού
Τα ΚΑΠΗ πρωτοεμφανίστηκαν στον Ελληνικό χώρο του 1979 όταν η Διεύθυνση Προστασίας Ηλικιωμένων του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας κάλεσε τον Όμιλο Εθελοντών και ζήτησε την συνεργασία του στην δημιουργία ενός Πειραματικού Κέντρου Ανοιχτής Εξωιδρυματικής προστασίας Ηλικιωμένων. Το κέντρο αυτό ήταν στελεχωμένο από μια διεπιστημονική ομάδα προσωπικού: Γιατρό, Φυσιοθεραπευτή, Επισκέπτη Υγείας ή Νοσηλευτή, Εργοθεραπευτή, Οικογενειακό Βοηθό.
Το πρώτο αυτό ΚΑΠΗ λειτούργησε υποδειγματικά και αποτέλεσε παράδειγμα οργάνωσης και λειτουργίας για άλλα που ακολούθησαν. Μέχρι το τέλος του 1981 λειτούργησαν 8 ΚΑΠΗ με φορείς εθελοντικές οργανώσεις, τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, την ΧΕΝ, το Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας Παιδιού και ακόμη με τον Εθνικό Οργανισμό Πρόνοιας.
Από το 1982 τα ΚΑΠΗ περνούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και αποτελούν Ν.Π.Δ.Δ. (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) των Δήμων και Κοινοτήτων. Στην δεύτερη αυτή φάση ο θεσμός αναπτύσσεται και διευρύνεται σ' όλη την χώρα όπου και τα ΚΑΠΗ φθάνουν τον αριθμό των 260, εκ των οποίων τα 80 βρίσκονται στην Αθήνα. Έως το τέλος του 1988 το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας μέσω της Διεύθυνσης Προστασίας Ηλικιωμένων κάλυπτε τις δαπάνες μισθοδοσίας και λειτουργικών αναγκών των ΚΑΠΗ και εφόσον οι Δήμοι διέθεταν οικοπεδικό χώρο, επιχορηγούσε και για την ανέγερση κτιρίου του ΚΑΠΗ. Από το 1989 τις δαπάνες μισθοδοσίας - λειτουργικών αναγκών υποχρεώθηκαν να αναλάβουν οι Δήμοι και Κοινότητες.
Το 1990 το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας συνεχίζει να επιχορηγεί για εξοπλισμό και κτιριακά, κυρίως όμως εποπτεύει και φροντίζει τον θεσμό των ΚΑΠΗ.
Από το 1991 η θέση του Υπουργείου διαφοροποιείται απέναντι στον θεσμό. Υποστηρίζεται ό,τι δεν ανήκουν πια στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας αλλά στο Υπουργείο Εσωτερικών.
Τι σημαίνει ΚΑΠΗ – (Κέντρα ανοιχτής προστασίας ηλικιωμένων)
Το πρωτίστης σημασίας σημείο στην έννοια της ανοιχτής προστασίας των ηλικιωμένων είναι η παραμονή τους στην Κοινότητα και σε ό,τι συμπεριλαμβάνεται μέσα σε αυτήν: στο οικείο περιβάλλον της οικογένειας, της γειτονιάς, του φιλικού περίγυρου. Φαινόμενα όπως η "ασυλοποιήση" και ο "ιδρυματισμός" και πολλές φορές η "κατάθλιψη", έκαναν επιτακτική την ανάγκη προστασίας και παραμονής της Τρίτης ηλικίας στον φυσικό της χώρο μακριά από τον απρόσωπο χαραχτήρα των Ιδρυμάτων κλειστής περίθαλψης και άλλης μορφής ασύλων.
Στα πλαίσια αυτά, σκοπός των ΚΑΠΗ είναι:
- H πρόληψη βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών προβλημάτων των ηλικιωμένων, ώστε να παραμείνουν αυτόνομα, ισότιμα και ενεργά μέλη του κοινωνικού συνόλου.
- H διαφώτιση και η συνεργασία του κοινωνικού συνόλου και των ειδικών φορέων σχετικά με τα προβλήματα και τις ανάγκες των ηλικιωμένων.
- Η έρευνα θεμάτων σχετικά με τους ηλικιωμένους. Πολύ σημαντική τομή σε αυτό το τρίτο σημείο είναι η
- Η πρόληψη είναι μια αξιόλογη προσέγγιση της τρίτης ηλικίας όπου οι ηλικιωμένοι δεν αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι που έχουν ολοκληρώσει τον ανθρώπινο κύκλο της ζωής τους αλλά ως πρόσωπα με ιδιαίτερες ανάγκες περίθαλψης και προστασίας στην δεδομένη αυτή φάση της ζωής τους.
ΚΑΠΗ Δήμου Καλαμπάκας
Το ΚΑΠΗ του Δήμου Καλαμπάκας είναι χώρος επικοινωνίας, δημιουργικής απασχόλησης, δραστηριοποίησης, ψυχαγωγίας, πληροφόρησης και κοινωνικότητας, για άνδρες και γυναίκες που κατοικούν στο Δήμο και είναι άνω των 60 ετών.
Είναι πραγματικά άξιος παρατήρησης ο τρόπος που συμπεριφέρονται οι άνθρωποι (άνδρες και γυναίκες) της τρίτης ηλικίας όταν βρίσκονται στο χώρο του ΚΑΠΗ.
Στον χώρο τους.
Επικοινωνούν μεταξύ τους , ανταλλάσουν απόψεις, χαμογελούν, νευριάζουν, ηρεμούν, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα όμορφη πίνοντας τον καφέ τους και προσπαθούν να πείσουν τους αντιπάλους τους στα χαρτιά, ότι είναι οι καλλίτεροι.
Θεωρούν δικούς τους ανθρώπους τους υπαλλήλους και απευθύνονται σ’ αυτούς με το μικρό τους όνομα, με καλοσύνη και με φιλική διάθεση.
Εκείνοι, οι υπάλληλοι, ο Γρηγόρης, ο Γιώργος, η Φωτεινή, η Κωνσταντίνα, η Χριστίνα, η Αλίκη, η Μαρία, ο Κώστας και η Χριστίνα , πάντα πρόθυμοι τρέχουν να τους προσφέρουν τον καφέ τους ,να τους μετρήσουν την πίεση, να τους χτυπήσουν φιλικά στην πλάτη να τους ρωτήσουν αν είναι καλά, να τους πουν μια καλή κουβέντα και να τους χαμογελάσουν. Πάντα με σεβασμό.
Οι υπεύθυνοι του ΚΑΠΗ σχεδιάζουν, προγραμματίζουν και υλοποιούν διάφορες εκδηλώσεις και εκδρομές με σκοπό την καλλίτερη διαχείριση του χρόνου των ηλικιωμένων, την γνωριμία με άλλους τόπους, και τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ τους.
Και το πετυχαίνουν. Μπράβο τους.
Ελένη Σκαρλάτου